بررسی تطبیقی انواع و آثار اجتماعی پوشش بانوان از دیدگاه فقهای مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مذاهب فقهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استادیار گروه مذاهب کلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

3 استادیار گروه مذاهب فقهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

4 دانشیار گروه مذاهب فقهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

10.22034/fiqh.2022.354395.1093

چکیده

مسئله پوشش و حجاب زنان از احکام مهم دین اسلام است که با عنایت به اهمیت و جایگاه زنان در استحکام خانواده و سلامت جامعه این موضوع جلوه بیشتری می‌یابد و به همین دلیل مذاهب مختلف فقهی به ابعاد گوناگون آن توجه و احکام مختلفی را بیان کرده‌اند. باید دید که با توجه به اختلاف دیدگاه میان مذاهب فقهی، چه آثار اجتماعی‌ای بر پوشش و حجاب بانوان مترتب است؟ مهم‌ترین اختلاف دیدگاه فقها در این زمینه چیست؟ نظر کدام یک از آنان مطابقت بیشتری با آیات الهی و سنت نبوی دارد؟ ازاین‌رو این نوشتار با روش کتابخانه‌ای و با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی دیدگاه مذاهب پنج‌گانه فقهی را در این زمینه بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که فقه امامیه و اهل سنت در خصوص اصل ضرورت حجاب و پوشش اشتراک نظر دارند و پوشش زن را یکی از لوازم حضور زن در اجتماع بیان کرده‌اند؛ اما در خصوص کیفیت و محدوده پوشش بین آنان اختلاف نظراتی دیده می‌شود که ناشی از برداشت‌‌ها و اجتهادات فقهی از روایات است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

دراسة مقارنة لأنواع الملابس النسائیة وآثارها الاجتماعیة من وجهة نظر فقهاء المذاهب الإسلامیة

نویسندگان [العربیة]

  • زهرا محمدی 1
  • محمد معینی فر 2
  • حسین رجبی 3
  • رضا اسفندیاری(اسلامی) 4
1 طالب دکتوراه فی المذاهب الفقهی، جامعة الادیان والمذاهب قم، ایران
2 دکتور فی قسم المذاهب الکلامی، جامعة الادیان والمذاهب قم، ایران
3 دکتور فی قسم المذاهب الکلامی، جامعة الادیان والمذاهب ، قم، ایران
4 استاذ فی قسم المذاهب الکلامی ، جامعة الادیان والمذاهب، قم، ایران
چکیده [العربیة]

تعتبر قضیة تغطیة المرأة وحجابها من أحکام الإسلام المهمة التی تتجلى بشکل أکبر بالنظر إلى أهمیة ومکانة المرأة فی قوة الأسرة وصحة المجتمع ولهذا السبب اهتمت المذاهب الفقهیة المختلفة بأبعادها المختلفة  ما هی الآثار الاجتماعیة على لباس المرأة وحجابها؟ ما هو أهم الإختلاف فی رأی الفقهاء فی هذا المجال؟ فأی رأی أکثر انسجاما مع الآیات الإلهیة والسیرة النبویة؟ وعلیه فقد حللت هذه المقالة آراء المذاهب الفقهیة الخمسة فی هذا المجال بمنهج الوصفی التحلیلی، وتوصلت إلى نتیجة مفادها أن الفقه الإمامی والسنی لهما رأی مشترک فی مبدأ ضرورة الحجاب وضرورة تغطیة الحجاب وذکروا أن لباس المرأة من ضروریات وجود المرأة فی المجتمع

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • غطاء نسائی
  • حجاب الإسلامی
  • نطاق الحجاب
  1. ابن‌ادریس حلی، محمد بن‌منصور بن‌احمد (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.

    ابن‌حزم، علی بن‌احمد (1408ق)، المحلی فی الآثار، بیروت: دار الکتب العلمیه، چاپ پنجم.

    ابن‌حزم، علی بن‌احمد (بی‌تا)، المحلّی، بیروت: دار الفکر.

    ابن‌زهره، حمزة بن‌علی (1417ق)، غنیة النزوع، قم: مؤسسه امام صادق (ع).

    ابن‌عاشور، محمد بن‌طاهر (بی‌تا)، التحریر و التنویر، بی‌جا: بی‌نا (نسخه قدیم).

    ابن‌قدامه، عبدالله (۱۳۹۲)، المغنی، بیروت: دار الکتب العربی.

    ابن‌قدامه، عبدالله (بی‌تا)، عمدة الفقه، طائف عربستان: مکتبة الطرفین.

    ابوالبرکات، احمد بن‌محمد (بی‌تا)، الشرح ‌الکبیر، بیروت: دار احیاء الکتب‌ العلمیه.

    ابن‌رشد، محمد بن‌احمد اندلسی (1415ق)، بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، بیروت: دار الفکر.

    انصاری، زکریا (بی‌تا)، فتح الوهاب شرح منهج الطلاب، بیروت: دارالفکر.

    بیضاوی، عبدالله بن‌عمر (1418ق)، انوار التنزیل، تحقیق محمد عبدالرحمن مرعشلی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

    ترمذی، محمد بن‌عیسی (1395)، سنن ترمذی، مصر: انتشارات شرکة مکتبة ومطبعة مصطفى البابی الحلبی، چاپ دوم.

    ترمذی، محمد بن‌عیسی (بی‌تا)، الجامع الصحیح سنن الترمذی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

    جزیری، عبد الرحمن (1403)، الفقه علی المذاهب الاربعه، جلد4، بیروت: انتشارات دارالقلم.

    جصاص، احمد بن‌علی (1415ق)، احکام القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

    جوادی‌آملی، عبدالله (1378ش)، زن در آیینه جلال و جمال، قم: دار الهدی.

    حدادعادل، غلامعلی (1374)، فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، تهران: انتشارات سروش، چاپ ششم.

    حر عاملی، محمد بن‌حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعة، تحقیق و تصحیح مجموعه پژوهش مؤسسه آل‌البیت (ع)، قم: مؤسسه آل‌البیت (ع)، چاپ اول.

    حسنلو، امیرعلی (1392ش)، پوشش و تغذیه در سیره معصومان (ع)، محمدباقر انصاری، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

    حصکفی، محمد بن‌علی (1418ق)، الدر المختار فی شرح تنویر الابصار، بیروت: دار الفکر.

    حصکفی، محمدامین (1415ق)، الدر المختار، بیروت: دار الفکر.

    دسوقی، محمد (1414ق)، حاشیه الدسوقی، بیروت: دار الکتب ‌العلمیه.

    دسوقی، محمد بن‌احمد (1429)، حاشیه دسوقی بر شرح کبیر، قاهره: دار الفکر.

    الرعینی، محمدالحطاب (1416ق)، مواهب‌ الجلیل، بیروت: دار الکتب العلمیه.

    زحیلی، وهبه (1418)، الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق: دار الفکر.

    ساطعی، عشرت (1383)، روانشناسی رنگ‌ها، زنجان: انتشارات نیکان کتاب، چاپ اول.

    سجستانی، ابوداود سلیمان (بی‌تا)، سنن ابی‌داوود، بیروت: انتشارات دار الکتاب العربی.

    سرخسی، ابوبکر (1387)، اصول السرخسی، قم: مؤسسه تبیان.

    سید سابق، دکتر محمود ابراهیم (بی‌تا)، فقه السنه، بیروت: دار الکتاب العربی.

    سیوطی، جلال‌الدین (1411ق)، الاتقان فی علوم القرآن، قم: زاهدی.

    شافعی، محمد بن‌ادریس (1403)، کتاب الأم، بیروت: دار الفکر.

    شربینی، محمد بن‌احمد (1377ق)، مغنی‌المحتاج، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

    شوکانی یمنی، محمد بن‌علی (1413)، نیل الاوطار، مصر: انتشارات دار الحدیث.

    شهید اول، محمد بن‌مکی عاملی (1412ق)، البیان، تحقیق و تصحیح محمد حسون، قم: انتشارات محقق، چاپ اول.

    صدوق، محمد بن‌علی (بی‌تا)، علل الشرایع، قم: انتشارات داوری.

    صدوق، محمد بن‌علی بن‌بابویه (1377ش)، خصال، تحقیق محمدباقر کمره ای، تهران: انتشارات کتابچی.

    طباطبایی بروجردی، حسین (1388)، تبیان الصلاة، قم: ارغوان دانش.

    طباطبایی حکیم، سید‌ محسن (بی‌تا)، مستمسک عروه الوثقی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

    طباطبایی، سید محمدحسین (1394ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ دوم.

    طوسی، ابوجعفر محمد بن‌حسن (1407ق)، الخلاف، تحقیق و تصحیح علی خراسانی و دیگران، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.

    طوسی، محمد (1382ق)، تفسیر التبیان، تحقیق احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

    عبدالوهاب، محمد (1418)، شروط الصلاه و ارکانها و واجباتها، ریاض: جامعه الامام محمد بن‌سعود.

    علامه حلی، حسن بن‌یوسف (۱۴۱۵)ق، مختلف الشیعه، قم: انتشارات جامعه مدرسین.

    علامه حلی، حسن بن‌یوسف (1416)، منتهی المطلب، تبریز: نشر حاج احمد.

    العروسی الحویزی، عبد علی بن‌جمعه (1422ق)، تفسیر نور الثقلین، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.

    فیض کاشانی، محمد محسن ابن‌شاه مرتضی (بی‌تا)، مفاتیح الشرایع ، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول.

    قرطبی، محمد بن‌احمد (1415)، الجامع لاحکام القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

    کاشانی، ابوبکر (1409ق)، بدائع‌الصنائع، پاکستان: المکتبة ‌الحبیبیه.

    کاشف‌الغطاء، جعفر بن‌خضر (بی‌تا)، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (ط ـ الحدیثه) قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول.

    الماردینی، علاء‌الدین (بی‌تا)، الجوهر النقی، دمشق: دار الفکر.

    ماکس، لوشر (‌1372ش)، روانشناسی رنگ‌ها، ترجمه ویدا ابی‌زاده، تهران: بی‌نا، چاپ چهارم.

    مالک ابن‌انس (بی‌تا)، المدونه الکبری، بیروت: دار حیاء‌التراث‌ العربی.

    محقق حلی، نجم‌الدین جعفر بن‌حسن (1408ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تحقیق و تصحیح عبدالحسین محمد علی بقال، قم: مؤسسه اسماعیلیان، ، چاپ دوم.

    المزنی، اسماعیل (بی‌تا)، مختصر المزنی، بیروت: دار المعرفه.

    مسلم، بن‌حجاج قشیرى نیشابوری (1407ق)، صحیح مسلم، بیروت: مؤسسة عزالدین.

    المصری، ابن‌نجیم (1418ق)، البحر الرائق، بیروت: دار احیاء الکتب العلمیه.

    مفید، محمد بن‌محمد بن‌نعمان (1413ق)، المقنعة، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، چاپ اول.

    مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۶)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

    مکارم شیرازی، ناصر (1424)، کتاب النکاح، قم: مدرسه الامام علی بن‌ابی‌طالب (ع).

    مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (بی‌تا)، تفسیر نمونه، بی‌جا: انتشارات دارالعلم.

    وزارة الأوقاف والشئون الإسلامیة، موسوعة الفقهیة الکویتیه (بی‌تا)، الکویت: دار السلاس، چاپ دوم، (نرم‌افزار الشاملة).

    موسوی خمینی، روح‌الله (1385)، تحریر الوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

    موسوی خویی، ابوالقاسم (۱۴۱۰ق)، منهاج الصالحین، قم: نشر مدینة العلم.

    نجفی، محمدحسن (۱۴۰۴ق)، جواهر الکلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

    نووی، یحیی‌بن‌شریف (بی‌تا)، المجموع، بیروت: دار احیاء التراث العربی.