وحدت شرایع الاهی در اصول و فروع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

درباره وحدت شرایع دیدگاه‌های متعددی مطرح است. برخی شرایع الاهی را فقط در اصول دین مشترک دانسته‌اند؛ ولی عده‌ای برآنند که شرایع الاهی علاوه بر اشتراک در اصول، در برخی فروع عملی نیز اشتراک دارند. قائلان به اشتراک نیز درباره نسخ شرایع پیشین آرای متفاوتی دارند. مشهور فقیهان مذاهب اسلامی معتقد به نسخ شرایع پیشین‌اند و عده‌ای به نسخ جزئی این شرایع قائل شده‌اند و برخی نیز از نسخ‌نشدن شرایع سخن به میان آورده‌اند. فرضیه این پژوهش آن است که برخلاف بسیاری از دیدگاه‌های مهم در این موضوع، شرایع الاهی علاوه بر اشتراک در اصول، در بیشتر فروع عملی نیز اشتراک دارند. از این‌رو، مسلمانان می‌توانند به آموزه‌های الاهی شرایع گذشته در صورت صحت نقل و واقع‌نشدن تحریف، به جز در مسائل خاص، همانند آموزه‌های شریعت اسلام عمل کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [العربیة]

وحدة الشرائع الالهیة فی الاصول و الفروع

نویسنده [العربیة]

  • سید جعفر صادقی فدکی
الاستاذ المساعد فی معهد العلوم و الثقافۀ الاسلامیۀ
چکیده [العربیة]

هنا اقوال کثیرۀ متعددۀ؛ منها:
انّ الشرایع الالهیۀ مشترکۀ فی الاصول فقط. و قال الآخرون انّ الشرائع الالهیۀ مضافاً الی الاشتراک فی الاصول کانت مشترکۀ فی بعض الفروع ایضاً.
اختلف القائلون بالاشتراک فی نسخ الشرائع السابقۀ و المشهور بین فقهاء المذاهب الاسلامیۀ هو نسخ الشرائع السابقۀ؛ و ذهب بعضهم الی النسخ الجزئی فی هذه الشرایع و الآخرون الی عدم وجود النسخ فی الشرائع السابقۀ.
فرض فی هذه المقالۀ انّ الشرائع الالهیۀ مضافاً الی الاشتراک فی الاصول، مشترکۀ فی کثیر من الفروع ایضاً؛ خلافاً لکثیر من الاقوال المهمه.
فلهذا یمکن للمسلمین العمل بمعارف الالهیۀ فی الشرائع السابقۀ ان کانۀ مصونۀ عن التحریف الّا فی الموضوعات الخاصۀ بالاسلام.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الدین
  • الشریعۀ
  • اصول الدین
  • فروع الدین
  • النسخ
قرآن کریم.
آلوسی، سید محمود (بی‌تا). روح المعانی، بی‌جا: بی‌نا.
آملی، سید حیدر (1428). تفسیر المحیط الاعظم والبحر الخظم فی تأویل کتاب الله العزیز المحکم، تحقیق: سید محسن موسوی تبریزی، قم: مؤسسه فرهنگی و نشر نور علی نور.
ابن بابویه (صدوق)، محمد ابن علی (1385). علل الشرایع، تحقیق: محمد صادق بحرالعلوم، نجف: منشورات المکتبة الحیدریة.
ابن براج، قاضی عبدالعزیز (1411). جواهر الفقه، تحقیق: ابراهیم بهادری، قم: مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول.
ابن حنبل، احمد (بی‌تا). مسند احمد، بیروت: دار الصادر.
ابن عربی، محمد ابن علی (بی‌تا). احکام القرآن، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دار الفکر.
ابن فارس، احمد (1404). معجم مقائیس اللغة، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1412). تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: یوسف عبدالرحمن مرعشلی، بیروت: دار المعرفة.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1405). لسان العرب، قم: نشر ادب حوزه.
ابوحبیب، سعدی (1408). القاموس الفقهی، دمشق: دار الفکر.
بخاری، محمد بن اسماعیل (1401). صحیح بخاری، بیروت: دار الفکر.
جصاص، احمد ابن علی (1405). الفصول فی الاصول، تحقیق: عجیل جاسم النمشی، الطبعة الاولی.
حر عاملی، محمد بن حسن (1414). وسائل الشیعة، تحقیق: مؤسسة آل البیت، قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، الطبعة الاولی.
حصفکی، محمد علاء‌الدین (1415). الدر المختار، تحقیق: مکتب البحوث والدراسات، بیروت: دار الفکر.
حکیم، سید محمد تقی (1979). الاصول العامة للفقه المقارن، قم: مؤسسة آل البیت، الطبعة الثانیة.
خویی، ابوالقاسم (1395). البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار الزهراء، چاپ چهارم.
زرکشی، محمد بن بهادر (1421). البحر المحیط فی اصول الفقه، تحقیق: محمد محمد تأمر، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
سید رضی، محمد بن حسین (1412). نهج البلاغه، تحقیق: شیخ محمد عبده، قم: دار الذخائر.
شربینی، محمد بن احمد (بی‌تا). مغنی المحتاج، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
شنقیطی، محمد امین (1415). اضواء البیان، بیروت: دار الفکر.
شوکانی، محمد بن علی (بی‌تا). فتح القدیر، بی‌جا: عالم الکتب.
شیرازی، ابراهیم بن علی (1406). اللمع فی الاصول، بیروت: عالم الکتب، الطبعة الثانیة.
طباطبایی، محمدحسین (بی‌تا). المیزان فی تفسیر القران، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
طبرسی، فضل بن حسن (1415). مجمع البیان، تحقیق: گروهی از علما و محققین، بیروت: مؤسسه اعلمی.
طریحی، فخرالدین (1408). مجمع البحرین، تحقیق: محمود عادل، تهران: فرهنگ اسلامی، چاپ دوم.
طوسی، محمد بن حسن (1409). التبیان فی تفسیر القران، تحقیق: احمد حبیب قصیر العاملی، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، الطبعة الاولی.
العاملی، سید محمدجواد (بی‌تا). مفتاح الکرامة، تحقیق: شیخ محمدباقر خالص، قم: مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول.
عسکری، سید مرتضی (1415). عقاید الاسلام من القرآن الکریم، بی‌جا: شرکة التوحید.
العینی، محمود ابن احمد (بی‌تا). عمدة القاری، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
الغرناطی، محمد ابن احمد (1403). التسهیل لعلوم التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.
غزالی، محمد (1419). المنخول، تحقیق: محمد حسن هیتوُا، بیروت: دار الفکر.
فتح الله، احمد (1415). معجم الفاظ الفقه الجعفری، الدمام: مطایع المدخول.
فخر رازی، محمد بن عمر (1413). التفسیر الکبیر، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
قلعجی، محمد (1408). معجم لغة الفقهاء، بیروت: دار النفائس.
کلینی، محمد بن یعقوب (1367). الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
متقی هندی، علی ابن حسام (1409). کنز العمال، تحقیق: شیخ بکری حیانی، بیروت: مؤسسة الرسالة.
مجلسی، محمدباقر (1403). بحار الانوار، تحقیق: محمد باقر بهبودی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محقق اردبیلی، احمد ابن محمد (بی‌تا). زبدة البیان، تحقیق: محمد باقر بهبودی، تهران: المکتبة المرتضویة.
محمدی ری‌شهری، محمد (1425). موسوعة العقائد الاسلامیة، تحقیق: مرکز بحوث دار الحدیث، قم: دار الحدیث، الطبعة الاولی.
مفید، محمد ابن محمد (1410). المقنعة، قم: مؤسسه نشر اسلامی، چاپ دوم.
مکارم شیرازی، ناصر (1427). دائرة‌المعارف فقه مقارن، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب.
نوری، میرزا حسین (1415). مستدرک الوسائل، تحقیق: مؤسسه آل البیت:، بیروت: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
نووی، یحیی ابن شرف (بی‌تا). المجموع، بیروت: دار الفکر.
وحید خراسانی، حسین (بی‌تا). منهاج الصالحین، بی‌جا: بی‌نا.