مطالعه تطبیقی تدخین در فقه امامیه و اباضیه: بررسی دیدگاه آیت‌الله مکارم شیرازی و علامه احمد بن حمد خلیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته دکتری مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب.

چکیده

تدخین از مسائل مبتلابه در جامعه است. بنابراین، لازم می‌آید فقها در حرمت یا اباحه آن، فتوا صادر کنند. مکارم شیرازی، از علما و مراجع شیعه، و خلیلی، از علمای مذهب اباضیه، هر دو فتوا به حرمت این عمل داده‌اند. مکارم شیرازی با تمسک به قاعده لاضرر و مجازنبودن اسراف، تدخین را تحریم کرده است. قبل از وی نیز، حر عاملی به دوازده وجه، حرمت استعمال دخانیات را بیان کرده است. از غیرامامیه، خلیلی چهارده دلیل قرآنی و هفت دلیل از سنت نبوی را ادله خویش بر این فتوا می‌داند. تکثیر ادله در امامیه و غیرامامیه به معنای توجه به ابعاد مختلف موضوع است، ولی در نهایت بر دو یا سه دلیل می‌توان پای فشرد و گفت: هم در فقه شیعه و هم اباضیه فتوای حرمت تدخین به صورت واجب‌الاطاعة برای مقلدان این مراجع وجود دارد. ولی در فقه شیعه به نحوه استعمال و چگونگی صدق ضرر و مراتب آن توجه دقیق‌تری شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [العربیة]

دراسه تطبیقیة للتدخین فی الفقة الإمامی و الاباضی: دراسة المقارنة للتدخین فی فقه الامامیة و الاباضیّة، دراسة فی وجهة نظر آیة الله مکارم الشیرازی و العلّامة احمد بن حمد الخلیلی

نویسنده [العربیة]

  • ابراهیم قاسمی
خریج من مقطع دکتوراه لفرع الدراسات المقارنة المذاهب الاسلامیة، جامعة الادیان و المذاهب
چکیده [العربیة]

لا شکّ اَنّ التدخینَ من المسائل المبتلی بها فی المجتمع فعلی الفقیه اَنّ یصدر حکمه من الحرمة او الاباحه.
انّ المرجع مکارم الشیرازی و المفتی الخلیلی الاباضی اصدرا حکما بحرمة التدخین تجدر الاشاره الی انّ الشیخ الحُرّ العاملی استدلّ باثنی عشر دلیلا یقوم علی حرمة التدخین.
کما اَنّ المفتی الخلیلی استند فی حکمه بالحرمة الی اربع عشر من الآیات القرآنیة و سبع من السنة النبویة الشریفة.
فکثره الوجوه و الادله المستدلِّ بها لدی المذاهب تدل علی التوجه التام بمختلف زوایا التدخین المتعددة و لو فی نهایه المطاف اَمکن الترکیزُ فی مسألة الحُرمة علی دلیلین او ثلاثة.
فنقول: انّ کلاّ من الفقه الامامی و الاباضی ینظر الی مسأله التدخین نظرةً یجب بمقتضاها الطاعة المطلقه لهذین العالمین (ای المرجع و المفتی المذکورین اعلاه) علی المقلدین لهما فی المذهبین المزبورین.
علماً اَنّ الفقه الامامی اولیة اهتماماً ابلغ و ادّق فی تبیین نوعیة الضرر و درجاته المختلفة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • التدخین
  • الامامیة
  • الاباضیة
  • مکارم الشیرازی
  • الخلیلی
قرآن کریم (1393) ترجمه: علی مشکینی، قم: الهادی.
ابن حنبل، احمد (بی‌تا). مسند احمد، بیروت: دار الصادر.
بخاری، محمد بن اسماعیل (1401). صحیح بخاری، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
بنی‌هاشمی، محمدحسن (1422). توضیح‌المسائل مراجع، قم: جامعه مدرسین.
ترمذی، محمد بن عیسی (1403). سنن ترمذی، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
حر عاملی، محمد بن حسن (1403). الفوائد الطوسیة، قم: المطبعة العلمیة.
حر عاملی، محمد بن حسن (1414). وسائل الشیعة، قم: آل البیت لاحیاء التراث.
خراسانی، محمد کاظم (1419). کفایة الاصول، قم: آل البیت.
خلیلی، احمد بن حمد (2010). الفتاوی الطبیة، عمان: مکتبة الجیل الواحد.
طباطبایی یزدی، محمدکاظم (1417). عروة الوثقی، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
طبرانی، سلیمان بن احمد (1415). المعجم الاوسط، بی‌جا: دار الحرمین.
عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413). مسالک الافهام، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
عراقی، ضیاء‌الدین (1418). قاعدة لاضرر و لاضرار،‌ تقریر: سید مرتضی موسوی خلخالی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
علیان‌نژادی، ابوالقاسم (1389). سیگار پدیده مرگبار عصر ما، قم: امام علی بن ابی طالب.
فاضل موحدی لنکرانی، محمد (1380). سیری کامل در اصول فقه شیعه، قم: نشر روزنامه فیضیه.
فخر رازی، محمد بن عمر (1418). المحصول فی علم اصول الفقه، بیروت: مؤسسة الرسالة.
کلینی، محمد (1363). کافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مدنی، محمد نمر (2011). الاباضیة اهل الحق والاستقامة، دمشق: دار دمشق للطباعة والنشر والتوزیع.
مکارم شیرازی، ناصر (1392). توضیح المسائل، قم: مدرسة الامام امیرالمؤمنینj.
مکارم شیرازی، ناصر (1411). القواعد الفقهیة، قم: مدرسة الامام امیرالمؤمنین.
موسوی بجنوردی، سید محمد (1401). قواعد فقهیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
نایینی، محمدحسین (1376). فوائد الاصول، تقریر: محمدعلی کاظمی آخوندی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
نجفی، محمدحسن (1365). جواهر الکلام، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
نیشابوری، مسلم بن حجاج (بی‌تا). صحیح مسلم، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.