بررسی جرایم مستوجب حد در فقه مذاهبِ تشیع جعفری و اهل تسنن حنفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته حقوق کیفری و جرم‌شناسی، گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یاسوج، یاسوج، ایران

2 استادیار گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یاسوج، یاسوج، ایران

10.22034/fiqh.2024.427147.1189

چکیده

مجازات دنیوی برای چهار گناه در قرآن مجید به‌صراحت ذکر شده است که عبارت‌اند از: عمل منافی عفت (زنا)، اتهام ناموسی (قذف)، دزدی و عمل محاربه. در فقه اسلامی فریقین، ضمن بیان شرایط و چگونگی اِعمال مجازات‌های گفته شده، جرایم دیگری به این جرایم اضافه شده است که تحت عنوان کلی جرایم حدی، در فقه القضاء بیان شده‌اند. تعداد حدود و شرایط آن در فقه مذاهب اسلامی متفاوت است؛ تعدادی از این جرایم بین مذاهب اسلامی از جمله تشیع جعفری و مذهب حنفی مشترک است. در این مقاله سعی شده است جرایم حدی مشترک دو مذهب شناسایی و شیوه مجازات مرتکبین نیز مقایسه شود و طبعاً به وجوه افتراق آنها در این‌باره پرداخته گردد. جنبۀ دیگری که در مقاله مورد توجه است، علم قاضی است؛ امروزه در جوامع اسلامی اجرای حدود به دادگاه‌ها و حکم قاضی محوّل شده است. گرچه خاستگاه قانون کیفری، فقه مذاهب است؛ علم قاضی در صدور حکم مؤثر است؛ از این‌رو به آن نیز پرداخته شده است.
هدف اصلی این مقاله، یافتن جرایم حدی مشترک و شرایط ارتکاب و مجازات آن در دو فقه جعفری و حنفی است. آیا مشخص‌شدن اشتراک‌ها می‌تواند عاملی در راستای تقریب این دو مذهب اسلامی باشد؟

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

دراسة الجرائم التی تستوجب الحدود فی فقه المذاهب التشیع الجعفری والفقه الحنفی لأهل السنة

نویسندگان [العربیة]

  • مهدی کرجی زاده آبده‌کاه 1
  • کرم جانی بور 2
  • نوروز برندوار 2
1 طالب دکتوراه فی تخصص القانون الجنائی والجنائیات، قسم القانون، الجامعة الإسلامیة الحرة، فرع یاسوج، یاسوج، إیران
2 أستاذ مساعد فی قسم القانون، الجامعة الإسلامیة الحرة، فرع یاسوج، یاسوج، إیران
چکیده [العربیة]

تم ذکر العقوبات الدنیویة لأربعة ذنوب فی القرآن الکریم بصراحة وهی: العمل المنافی للعفة (الزنا)، الاتهام بالعرض (القذف)، السرقة، والحرابة. تم إضافة جرائم أخرى إلى هذه الجرائم فی الفقه الإسلامی للفریقین، مع تحدید الشروط وطریقة تطبیق العقوبات للذنوب المذکورة، والتی تُعرف باسم الجرائم الحدودیة، وقد تم توضیحها فی فقه القضاء. تختلف عدد هذه الجرائم وشروطها فی فقه المذاهب الإسلامیة؛ حیث تکون بعض هذه الجرائم مشترکة بین المذاهب الإسلامیة مثل المذهب الجعفری والمذهب الحنفی. یسعى هذا البحث إلى تحدید الجرائم الحدود المشترکة بین الفقهین ومقارنة طریقة معاقبة مرتکبینها، بالإضافة إلى الترکیز على نقطة الاختلاف بینهما فی هذا الصدد. والجانب آخر الذی تم الترکیز علیه فی البحث هو علم القاضی؛ حیث قد تم تفویض تنفیذ الحدود إلى المحاکم وحکم القاضی فی المجتمعات الإسلامیة الیوم. على الرغم من أن جذور القانون الجنائی تکمن فی فقه المذاهب، إلا أن علم القاضی یلعب دورًا مؤثرًا فی إصدار الأحکام؛ ولذلک تم التطرق إلى هذا الجانب أیضًا.
الهدف الرئیسی لهذه المقالة هو البحث عن الجرائم الحدود المشترکة وشروط ارتکابها وعقوبتها فی الفقهین الجعفری والحنفی. هل یمکن أن یکون تحدید هذه المشترکات عاملاً فی تقریب هذین المذهبین الإسلامیین؟

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الحد
  • الفقه
  • التشیع الجعفری
  • التسنن الحنفی