بررسی تأثیر تعدد اجتهاد در مبارزه با افراط‌گرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مذاهب فقهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استادیار گروه حقوق و فقه مقارن، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

3 استادیار گروه مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

یکی از دغدغه‌های علمای اسلام و امت اسلامی مبارزه با افراط‌گرایی در میان مسلمانان است. تاکنون راهکارهایی مانند مقابلهٔ نظامی، برگزاری همایش‌های تقریبی و ... مطرح شده است که در عین مؤثربودن، پایداری نداشته است. نظریه تعدد اجتهاد راهکار متفاوتی است که می‌تواند در مقابله با جریان‌های افراطی و تفریطی مؤثر افتد. پژوهش حاضر با روش توصیفی‌تحلیلی اثبات می‌کند که تعدد اجتهاد سبب آگاهی مذاهب از اصول و مبانی یکدیگر، و ایجاد همگرایی فکری و سیاسی بین مذاهب می‌شود و در پی آن به زدودن تعصبات مذهبی می‌انجامد و از این طریق راه نفوذ دشمنان را می‌بندد و به حفظ جان و مال مسلمانان کمک می‌کند. در نهایت، تعدد اجتهاد با ایجاد زمینهٔ پذیرش رهبری واحد در جهان اسلام، به نحو مؤثری در مبارزه با افراط‌گرایی تأثیرگذار خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [العربیة]

دراسة أثر تعدد الإجتهاد فی محاربة التطرف

نویسندگان [العربیة]

  • محمدرضا خوشخو 1
  • حسین رجبی 2
  • سید مهدی علیزاده موسوی 3
1 الطالب الدکتوراة فی قسم المذاهب الفقهیة، جامعة الأدیان والمذاهب، قم، إیران.
2 الأستاذ المساعد فی قسم الحقوق و الفقه المقارن، جامعة الأدیان والمذاهب، قم، إیران
3 الأستاذ المساعد فی قسم المذاهب الإسلامیة، جامعة الأدیان والمذاهب، قم، إیران.
چکیده [العربیة]

من جملة هموم علماء الإسلام والأمة الإسلامیة هی محاربة التطرف بین المسلمین. حتى الآن، تم اقتراح إستراتیجیات مثل المواجهة العسکریة وعقد المؤتمرات التقریبیة وما إلى ذلک، والتی على الرغم من نتائجها الإیجابیة إلا أنها لم تکن مستدامة. نظریة تعدد الإجتهاد بإمکانها أن تکون حلا مختلفا ومؤثرا فی مواجهة التیارات المتطرفة والمفرطة. یثبت البحث الحالی بمنهج التوصیفی والتحلیلی أن تعدد الإجتهاد یسبب الوعی عند المذاهب بمبادئ ومبانی بعضها البعض، ویحدث تقارب فکری وسیاسی بین المذاهب، وبعد ذلک یؤدی إلى إزالة التعصبات المذهبیة، وبهذه الطریقة یغلق طریق تسرب الأعداء ویعین علی حفظ أرواح المسلمین وثرواتهم. وأخیرًا، سیکون تعدد الإجتهاد مؤثراً فی محاربة التطرف من خلال إحداث أساس لقبول قیادة واحدة فی العالم الإسلامی.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • تندروی مذهبی
  • همگرایی فکری
  • همگرایی سیاسی
قرآن کریم.
«معارف اسلامی: پیامبر (ص) و مسئله اجتهاد (نظام اجتهاد در اسلام)» (1361). در: هفته‌نامهٔ جهاد، ش46، ص14-15.
«نظام اجتهاد در اسلام: تعریف و ضرورت اجتهاد: اجتهاد رمز جاودانگی و پویایی اسلام» (1361). در: هفته‌نامهٔ جهاد، ش40، ص24-26.
اباذری، عبد الرحیم (1428). الامام موسی الصدر، تهران: مجمع جهانی تقریب بین مذاهب.
ابن عبد البر، یوسف (1414). جامع بیان العلم و فضله، تحقیق: أبد الأشبال الزهیری، ریاض: دار ابن الجوزی.
ابن فورک (1987). مجرد مقالات الشیخ أبی الحسن الأشعری، بیروت: بی‌نا.
ابن قیم جوزیة، محمّد (1411). إعلام الموقعین عن رب العالمین، تحقیق: محمد عبد السلام إبراهیم، ییروت: دار الکتب العلمیة.
اشعری، علی بن اسماعیل (1955). اللمع فی الرد علی اهل الزیغ والبدع، مصر: حموده غرابه.
امین، سید محسن (1406). اعیان الشیعة، بیروت: دار التعارف.
بخاری، محمّد (1422). صحیح بخاری، تحقیق: محمد زهیر بن ناصر، بی‌جا: دار طوق النجاة، الطبعة الاولی.
بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم (1385). شیخ محمد شلتوت طلایه‌دار تقریب در عقاید، تفسیر، حدیث، فقه مقارن و همبستگی اسلامی، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
حسین‌زاده، حسین (1381). «رابطهٔ اجتهاد و مسئلهٔ تعدد قرائت‌ها از دین»، در: قبسات، دوره 7، ش23، ص74-93.
حکیم، محمد تقی (1431). الاصول العامة للفقه المقارن، تحقیق: وفی شناوه، تهران: مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی.
حموی، یاقوت بن عبد الله (1995). معجم البلدان، بیروت: دار صادر.
خسروشاهی، هادی (1374). اخوان المسلمین، تهران: مؤلف.
خویی، ابوالقاسم (1372). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الروات، قم: مرکز نشر الثقافة الاسلامیة فی العالم.
ذهبی، محمّد بن احمد (1405). سیر أعلام النبلاء، تحقیق: مجموعة من المحققین بإشراف الشیخ شعیب الأرناؤوط، بیروت: مؤسسة الرسالة.
رفیعی، علی (1374). «انواع و اقسام اجتهاد»، در: مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی، در: www.imam-khomeini.ir
سعیدی، غلام‌رضا (1380). مفخر شرق: سید جمال‌الدین اسدآبادی، تهران: کلبه شروق.
سید سابق (1397). فقه السنة، بیروت: دار الکتب العلمیة.
شلتوت، محمود (1953). مقارنة المذاهب فی الفقه، الأزهر: مطبعة محمد علی صبیح.
شنقیطی، محمد الامین (1415). أضواء البیان فی إیضاح القرآن بالقرآن، بیروت: دار الفکر.
شوکانی، محمد بن علی (1414). فتح القدیر، دمشق: دار ابن کثیر.
طباطبایی، سید محمد حسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعهٔ مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
طباطبایی، محمدحسین (1388). شیعه در اسلام، به کوشش: هادی خسروشاهی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ظهیری، عباس (1374). «نقش زمان و مکان در اجتهاد»، در: اجتهاد و زمان و مکان، مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی، در: www.imam-khomeini.ir
عبادی زحمت‌کش، مهدی؛ احسان اغلو، اکمل‌الدین (1386). «مدارس امپراتوری عثمانی»، در: تاریخ اسلام، ش29، ص149-175.
علی‌زاده موسوی، مهدی (1392). درس‌نامهٔ نقد وهابیت؛ پیدایش، جریان‌ها و کارنامه، تهران: سازمان حج و زیارت.
عماره، محمد (1376). «سیاست شرعی و حکومت‌های بشری»، ترجمه: محمدامین جراحی، در: حکومت اسلامی، س2، ش3، ص46-53.
کاشف الغطاء، محمد حسین (1415). اصل الشیعة و اصولها، قم: مؤسسه امام علی (ع).
مطهری، مرتضی (1367). شش مقاله، تهران: صدرا.
وزارة الاوقاف والشئون الاسلامیة (1404). الموسوعة الفقهیة الکویتیة، کویت: دار السلاسل.
http://fa.alalam.ir/news/3606701/
http://iqna.ir/fa/news/2830473
http://parstoday.com/fa/middle_east-i85866
www.iribnews.ir/fa/news/2125849/
www.mehrnews.com/news/3564686