حقوق متقابل مردم و حاکم دینی در اندیشه مذهب حنفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران

2 دانشیار گروه مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

3 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران

4 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22034/fiqh.2023.382318.1142

چکیده

در تعالیم وحیانی اسلام برای زمامدار دینی حقوقی گزارش شده است که صیانت از این حقوق موجب گسترش شعایر الهی و دست‌یافتن به ایجاد حیات طیبه و شکوفایی معیارهای ارزشی در جامعۀ هدف است. توجه به این حقوق در پیشرفت اهداف اجتماعی و سیاسی حکومت اسلامی مؤثر است و نقش بنیادینی در تعالی دولت اسلامی و احزاب و توده‌های ملت دارد. هدف از جستار حاضر تحلیل حقوق مردم و زمامدار دینی از منظر مذهب حنفی است که با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی به ابعاد این پژوهش پرداخته شده است. پرسش اصلی آن است که شاخص‌های حقوق مردم و حاکم اسلامی از نگاه مذهب حنفی کدام است؟ نتایج تحقیق نشان می‌دهد در فقه سیاسی پیروان مذهب احناف، به این مسئله اهمیت داده شده است. حفظ باورهای دینی، جهاد با دشمنان، جمع‌آوری و مصارف صدقات و اقامه مناسک مذهبی از مهم‌ترین حقوق اسلامی و حفظ امنیت مردم، اشاعه عدالت‌محوری و استخدام عناصر انسانی شایسته از دیگر حقوق متقابل مردم و حاکم دانسته می‌شود. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [العربیة]

الحقوق المتبادلة بین الشعب والحاکم الدینی فی الفکر الحنفی الدینی

نویسندگان [العربیة]

  • عبدالواحد بامری 1
  • مهدی فرمانیان 2
  • مصطفی اربابی 3
  • حمید ملک مکان 4
1 أستاذ مساعد فی قسم الفقه وأصول القانون الإسلامی، جامعة سیستان وبلوشستان، إیران
2 أستاذ مساعد فی قسم العلوم الإسلامیة، جامعة الأدیان والمذاهب، قم، إیران
3 أستاذ مساعد فی قسم الفقه وأسس القانون الإسلامی، جامعة سیستان وبلوشستان، إیران
4 أستاذ مساعد فی قسم المعارف الإسلامیة، جامعة طهران، طهران، إیران
چکیده [العربیة]

فی تعالیم الإسلام الوحییة، تم تسجیل حقوق قانونیة لزعماء الدین، حیث یتمثل الحفاظ على هذه الحقوق فی تعزیز القیم الإلهیة والوصول إلى إیجاد الحیاة الطیبة وتفتّح لمعاییر القیم فی المجتمع المستهدف. الإاهتمام بهذه الحقوق یعتبر أمرًا فعّالًا فی تحقیق الأهداف الاجتماعیة والسیاسیة للحکومة الإسلامیة، وله دور أساسی فی تطویر الدولة الإسلامیة والأحزاب والجماعات الوطنیة. یستهدف هذا البحث تحلیل حقوق الشعب والزعیم الدینیی من منظور المذهب الحنفی باستخدام منهج وصفی-تحلیلی لمعالجة أبعاد هذا البحث. السؤال الرئیسی هو: ما هی المؤشرات القانونیة لحقوق الشعب والحاکم الإسلامی من منظور المذهب الحنفی؟ تشیر نتائج البحث إلى أن قد خُصصت أهمیة کبیرة لهذا الأمر من قبل الفقه السیاسی لأتباع المذهب الحنفی. الحفاظ على المعتقدات الدینیة، والجهاد ضد الأعداء، وجمع ومصارف الصدقات، وأداء الشعائر الدینیة تعتبر من أبرز الحقوق الإسلامیة، والحفاظ على أمن الناس، ونشر العدالة، واستخدام العناصر البشریة الکفؤة تعتبر کحقوق متبادلة بین الشعب والحاکم. 

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الحام
  • المذهب الحنفی
  • توسیع العدالة
  • المعتقدات الدینیة والجهاد

مراجع

  1. * قرآن

    * نهج البلاغه

    1. ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1374 ق)؛ مقدمه ابن‌خلدون؛ مصر: دار الطباعه.
    2. ابن‌عابدین، محمدامین (1421 ق)؛ شرح ردّ المختار؛ بیروت: دار الفکر.
    3. آلوسی، محمود بن عبدالله (1415 ق)؛ روح المعانی؛ بیروت: دار الکتب العلمیه.
    4. تفتازانی، سعدالدین (1407 ق)؛ شرح العقائد النسفیه؛ قاهره: مکتبه الکلیات الازهریه.
    5. ـــــــــــــــــ (1409 ق)؛ شرح المقاصد؛ قم: الشریف الرضی.
    6. تهانوی، اشرف‌علی (1427 ق)؛ شریعت و سیاست؛ لاهور: اداره اسلامیات.
    7. ـــــــــــــــــ (1436 ق)؛ افادات اشرفیه در مسائل سیاسی؛ کراچی: اداره اسلامی.
    8. ثعالبی، عبدالملک بن محمد (1990 م)؛ آداب الملوک؛ بیروت: [بی‌نا].
    9. جصاص، احمد بن علی (1415 ق)؛ احکام القرآن؛ بیروت: دار المکتب العلیمه.
    10. جوینی، عبدالملک بن عبدالله [بی‌تا]؛ غیاث الامم فی تیاث الظلم؛ مصر: دار الدعوه.
    11. حقانی، عبدالباقی (1434 ق)؛ السیاسة و الادارة؛ پیشاور: المکتبة الحقانیه لعلوم السیاست الشرعیه.
    12. ـــــــــــــــــ (1988 م)؛ عقائد الاسلام؛ کراچی: اداره اسلامیات.
    13. دهلوی، شاه ولی‌الله (1355 ق)؛ ازاله الخفاء عن خلافه الخلفاء؛ قاهره: دار التراث.
    14. ـــــــــــــــــ (1355 ق)؛ حجة الله البالغه؛ قاهره: دار التراث.
    15. زمخشری، جارالله (1399 ق)؛ تفسیر الکشاف؛ بیروت: دار الکتب العلمیه.
    16. سیوطی، جلال‌الدین (1414 ق)؛ الدر المنثور؛ بیروت: دار الفکر.
    17. عثمانی، محمدتقی (1382)؛ اندیشه‌های سیاسی حکیم الامه مولانا اشرف‌علی تهانوی؛ ترجمه: عبدالغنی شیخ جامی؛ زاهدان: صدیقی.
    18. ـــــــــــــــــ (1426 ق)؛ تکمله فتح الملهم فی شرح صحیح المسلم؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    19. ـــــــــــــــــ (1431 ق)؛ اسلام اور نظرات سیاسی؛ کراچی پاکستان: مکتبه معارف القرآن.
    20. عثمانی، محمدشفیع (1381)؛ معارف القرآن؛ ترجمه: محمدیوسف حسین‌پور؛ تربت جام: احمدجامی.
    21. عوده، عبدالقادر (1373)؛ التشریع الجنائی الاسلامی مقارناً با القانون الوضعی؛ بیروت: دار الکتب العلمیه.
    22. کاندهلوی، محمد ادریس (1431 ق)؛ عقائد الاسلام؛ لاهور: اداره اسلامیات.
    23. کشمیری، محمد انورشاه (1426 ق)؛ فیض الباری علی صحیح البخاری؛ بیروت: دار الکتب العلمیه.
    24. ماوردی، ابوالحسن علی بن محمد (1421 ق)؛ ادب الدین و الدنیا؛ بیروت: مکتبة الهلال.
    25. ـــــــــــــــــ (1955 م)؛ الاحکام السلطانیه؛ بیروت: دار الکتب العلمیه.
    26. ندوی، ابوالحسن علی (1388)؛ تفسیری سیاسی از اسلام، بر اساس منابع و دیدگاه اهل سنت؛ ترجمه: عبدالقادر دهقان؛ تهران: نشر احسان.
    27. ـــــــــــــــــ (1986 م)؛ المسلمون فی الهند؛ لکنهو، [بی‌نا].
    28. نمر، ع (1401 ق)؛ الموسوعه المسیره فی الادیان والمذاهب المعاصر؛ بیروت: المژسسه الدرسات و النشرو التوزیع.
    29. نیشابوری، مسلم بن حجاج (1419 ق)؛ صحیح مسلم؛ تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی؛ بیروت: دار احیاءالتراث.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار