@article { author = {ربانی موسویان, سید علی and نعیمی, طاهره سادات}, title = {التحقیق فی إمکانیة فصل الانصاف عن العدالة و تطبیقاته فی فقه الامامیّة و الحنفیّة}, journal = {الدراسات الفقهیة المقارنة}, volume = {1}, number = {1}, pages = {303-322}, year = {2021}, publisher = {جامعة الأدیان والمذاهب}, issn = {2645-811X}, eissn = {2645-811X}, doi = {10.22034/fiqh.2021.79974}, abstract = {یظهر مصطلح الانصاف فی العبارات المشهورة لفقهاء الإمامیة ظهوراً نادراً وبالتقارن والتزاحم مع القرعة وکذلک فی مصادیق مثل الشبهة فی الحق أو المال لشخص معین. رغم ذلک، فإن وجود العنصر الباطنی والترجیح الباطنی لشخص على آخر وهو أمر مبنی على الحکمة والوجدان، وطریق من أجل وصول الذهن إلى العدالة الشاملة. تظهر أغلب مواضع الشبهة فی فقه الإمامیة والحنفیة حول الأداء المنصف فی المصادیق الفقهیة (مثل النکاح، الصداق وعدم استحقاق الزوجة المطالبة بنصف الصداق). کذلک فی الظروف والحالات الخاصة (مثل الدین وطریقة دفع الدین فی حالة تم ذلک عن طریق الدفع من قبل شخص آخر من دون الإلزام بالدفع وفسخ المعاملة تحت باب الوفاء بالعهد من قبل غیر المتعهد أو عن طریق التبرع والرخصة بمنح فرصة؛ دفع الدیون على شکل أقساط مع اثبات مبدأ حال الدیون؛ استثناء ضروریات حیاة المدین من دفع الدیون؛ والمسامحة فی مقدار الأضرار مع الالزام بدفعها) وینظر فقه الإمامیة والحنفیة إلى ذلک بطریقتین مستقلتین عن بعضهما، وتلعب دوراً متمماً للقواعد العامة للفقه وتؤدی بالنتیجة الى المحافظة على حقوق الناس فی حالات تزاحم الحقوق.}, keywords = {الانصاف,مصادیق الانصاف,العدالة,فقه الإمامیة,فقه الحنفیة}, title_fa = {بررسی قابلیت تفکیک انصاف از عدالت و کاربرد آن در فقه امامیه و حنفیه}, abstract_fa = {در کلمات مشهور فقهای امامی و حنفی، انصاف در مواقعی محدود و در تقارن و تزاحم با قرعه و نیز در مصادیقی همچون مشتبه بودن حق یا مال برای شخص خاص، به کار می‌رود. با وجود این، به دلیل داشتن عنصر درونی بودن و ترجیح باطنی یک طرف بر طرف دیگر، که مبتنی بر خرد و وجدان است، طریقی برای رسیدن به عدالت گسترده را به ذهن متبادر می‌سازد. در فقه امامیه و حنفیه بیشترین تشابهات حاصل از عملکرد منصفانه در مصادیق فقهی (همچون نکاح، صداق و عدم استحقاق زوج برای مطالبه نیمی از آن) به کار می‌رود. همچنین در شرایط و موارد خاص (همچون دِین و شیوه پرداخت آن در صورتی که پرداخت بدهی دیگری بدون الزام به پرداخت و فسخ معامله تحت عنوان ایفای تعهد به وسیله غیر متعهد یا به شکل تبرّعی و اجازه اعطای مهلت صورت گرفته باشد؛ پرداخت بدهی در قالب اقساط با وجود اثبات اصل حالّ بودن دیون؛ معافیت لوازم ضروری زندگی بدهکار از پرداخت بدهی؛ و تخفیف میزان خسارت با وجود الزام پرداخت آن) کاربرد دارد که در فقه امامیه و حنفیه به گونه‌ای مستقل از عدالت به کار می‌رود که نقش تکمیل‌کننده را برای قواعد کلی فقهی ایفا می‌کند و نتیجه‌اش احتفاظ حقوق الناس در موارد تزاحم حقوق است.}, keywords_fa = {انصاف,مصادیق انصاف,عدالت,فقه امامیه,فقه حنفیه}, url = {https://fiqh.urd.ac.ir/article_79974.html}, eprint = {https://fiqh.urd.ac.ir/article_79974_9bc69795ebd8cd974b282a8ac7b6f854.pdf} }